"We hebben het voor de wereld geopend": tentoonstellingen, bezoeken aan ateliers en buitenruimtes, architectuur... in Antibes deelt de directeur van de Hartung Bergman Foundation een unieke ervaring

In Antibes heeft hun werk niet zo'n sterke indruk achtergelaten als dat van Pablo Picasso, wiens museum, gelegen in de oude stad, het hele jaar door een populaire instelling is voor duizenden inwoners en toeristen van Antibes. De Stichting Hartung Bergman, vernoemd naar deze abstracte kunstenaars met een uitgesproken en unieke stijl – de Duitser Hans Hartung en de Zweedse Anna-Eva Bergman – die zich in de jaren 60 in de stad van de stadswallen vestigden, biedt echter een atypisch universum, gekoesterd door de omringende natuur, in het hart van een huis waar het echtpaar bijzonder van hield. Thomas Schlesser, sinds 2014 directeur van de Stichting, legt uit hoe hij al jaren probeert deze villa-studio, genesteld in een olijfgaard met eeuwenoude bomen, een beetje licht te geven met de herontwikkeling ervan. Zonder de plek te vervormen, die er op de een of andere manier in is geslaagd zich af te sluiten van de waanzin van de wereld eromheen.

Onlangs nodigde u schoolkinderen uit om te werken rond het erfgoed van de twee kunstenaars...

Er waren vier scholen in Antibes. De leerlingen maakten projecten gebaseerd op wat we bij de stichting aantroffen. Aan het einde van deze ervaring werd hun werk tentoongesteld tijdens onze museumtour. We gingen van het werk van Hartung en Bergman naar hun eigen werk.

Doet u dit regelmatig?

We bieden jaarlijks programma's aan met schoolgroepen. We doen dit voornamelijk met scholen in Antibes, maar in de toekomst breiden we dit graag uit naar andere instellingen aan de Côte d'Azur.

Waarom moeten we jongeren bewust maken?

Het is fantastisch om het werk van deze kunstenaars onder de aandacht te brengen, maar ook om schoolkinderen via kunst thema's als natuur, de elementen en wetenschap te laten ontdekken. De stichting heeft een belangrijk artistiek erfgoed om te laten zien, en beschikt bovendien over een aantal prachtige buitenruimtes. Het is een uitstekende manier om de verbeelding te prikkelen.

Wat is het in de werken van Hartung en Bergman dat toegang geeft tot deze verbeelding?

De manier waarop ze dingen over de natuur en haar drijfveren konden onthullen. Het is heel betekenisvol voor kinderen. Het gaat niet alleen om het weergeven van een boom of een ster, maar om het proberen uit te drukken wat de innerlijke krachten in de natuur vormen.

Hoe zou u hun kunst precies definiëren?

Het zijn twee kunstenaars die zich tot het abstracte wenden, met een grote spirituele dimensie en een zeer intense relatie met de krachten van de kosmos. Dat is wat hen verbindt. Wat hen onderscheidt, is spontaniteit enerzijds en anticipatie anderzijds. Hartung creëert abstractie door middel van gebaren, door middel van zijn bewegingen. Bij Bergman is het veel meer geconstrueerd en doordacht.

Drie jaar geleden hebben jullie een grote renovatie uitgevoerd om het publiek te ontvangen. Was dat voorheen niet ook zo?

Drie jaar geleden organiseerden we geen tentoonstellingen, maar ophangingen, met rondleidingen, voornamelijk over de architectuur van dit huis dat ze zelf hadden ontworpen, op afspraak en alleen in de zomer. We ontvingen toen tussen de 100 en 200 bezoekers per jaar. Nu zijn het er eerder 8.000 per jaar. Dat is een heel ander verhaal. We hebben de Stichting opengesteld voor de buitenwereld.

Het veranderde de plek…

Het bijzondere is dat de Stichting vier dingen samenbrengt: fantastische architectuur, een artistiek erfgoed met een enorme hoeveelheid werken, bovendien op de plek waar de kunstenaars woonden, al hun archieven en, tot slot, een uitzonderlijk plantenerfgoed met deze olijfgaard met eeuwenoude olijfbomen. Het was hartverscheurend om deze unieke ervaring niet aan te bieden. Maar tot 2022 was het moeilijk om het voor het publiek open te stellen, vanwege de vele opgelegde normen. We moesten over het project nadenken. Tegelijkertijd probeer ik de sfeer van een familiehuis te behouden, van een bevoorrechte vertrouwelijkheid, omdat het intiem is en dat is geweldig voor bezoekers. De ervaring is op menselijke schaal. We proberen deze sfeer van een thuis te bieden, in plaats van de ambitie van een museum.

Een woord over de tentoonstelling Interior Landscapes, die nog tot en met 26 september te zien is.

Als we aan landschappen denken, stellen we ons alledaagse dingen voor. Een klein huisje in een vallei, een beekje en een paar bomen. Het is een stereotiep beeld. Dit is een totaal andere manier om het te begrijpen, met beelden die zich op de grens tussen abstract en figuratief bevinden. Wanneer Bergman bijvoorbeeld een landschap behandelt, gebruikt ze vaak bladgoud of -zilver, wat het een zeer verfijnde en mooie uitstraling geeft. In plaats van de illusie van een zon te wekken, probeert ze die juist voelbaar te maken. Maar over het algemeen, en buiten deze tentoonstelling, biedt de Stichting zo'n honderd werken aan, een bezoek aan Hartungs atelier, een rondleiding langs hun onderlinge verbanden, drie vertoningen, de buitenruimtes... Het is een hele ervaring, in werkelijkheid.